Rodzina Windakiewiczów pochodzi od rodziny Windak. Na początku XVIII wieku wydzieliły się cztery rodziny Windakowic, przynajmniej tak były zapisane w księgach parafialnych. (vide : poniższy diagram)
Od 1721 wpisy w formie Windakowic/Windakowicz, od 1750 Windakiewicz/ Windakiewicz.
Przy wpisach chrztów synowie Windaków byli wpisywani jako Windak, Windaczek lub Windakowic (te dwa ostatnie dosł. syn Windaka).
Przyrostki – ik, –ak oraz –owic(z), -ewic(z) to przyrostki relacyjne – patronimiczne oznaczające relację ojciec-syn. Jeśli chodzi o historię przyrostka –owic(z): to po spółgłoskach tylnojęzykowych k, g, ch następuje przejście w e. Zmian ta dokonała się pod wpływem białoruskim i zaszła stosunkowo późno. Pierwsze zapisy typu Jankiewicz pochodzą z końca XV wieku z kresów północno-wschodnich. Zmiana ta nie została przeprowadzona do końca i dziś mamy Jankiewicz obok Jankowicz stąd też mogło występować Windakowicz obok Windakiewicz.
Podobnie było z innymi wielickimi rodzinami np. Piątek–Piątkowic-Piątkiewicz , Juskowic-Juszkiewicz.
Diagram rodzin: Windakiewiczów, Windakowiczów i Windalskich.
– większość z nich to bednarze cechowi, co więcej Windakiewicze byli starszymi cechowymi przez XVIII i XIX wiek. Cech bednarski był najzamożniejszym cechem i najbardziej wpływowym w Wieliczce.
1. Jakub Windakowic ur. VII 1699 w Lednicy (wieś granicząca z Wieliczką) żeni się w 1722 z Reginą z d. Szymczyk z Lednicy, był rzemieślnikiem prawdopodobnie bednarzem, Jakub i jego żona Regina wspomniani zostali jako „Famatus (a)”, czyli „Przesławny(a)” tytuł przysługujący rzemieślnikom i ich rodzinom. Ich dwóch synów, którzy mieli rodziny tj. starszy Tomasz i Franciszek- jego potomkowie byli rzemieślnikami tj. bednarzami i kowalami, jego wnuk Jakub Ignacy Dominik ur. VII 1791r. powrócił do nazwiska Windak.
2. Tomasz ur. XII 1723 syn Jakuba żonaty z Katarzyną d. Szczepkowska. Szczepkowscy –r odzina szlachecka należąca do cechu bednarzy. Tomasz w zapisach wspominany jest jako „Nobilis” np. na swoim ślubie lub „Famatus” (przy pogrzebach dzieci lub na drugim ślubie). Możliwe jednak, że mieszczanie wieliccy nosili się po szlachecku i dlatego były czynione błędne zapisy robione przez księży, przeważnie nie znających realiów wielickich rodzin. 17 I 1764 bierze drugi ślub z Agnieszką wdową po Krupie. Tomasz jest ważną postacią przypuszczalnie jest mistrzem cechowym bednarzy. Poza metrykami jest wspomniany w księdze rady miejskiej w dniu 18 VIII 1756 w sprawie przeciwko niemu wniesioną przez Jana Bogdę i Mateusza Irzykowskiego.
3. Jan (I 1748-X 1830), bednarz, z pierwszą żoną Justyną z d. Lipowicz (z rodziny bednarzy). Kupują dom na Janińskiej w dniu 15 XI 1788 roku za dużą kwotę – świadczy to o zamożności rodziny. Z tego związku tylko Andrzej zakłada rodzinę, ale wnuka się nie doczeka. Z drugiego małżeństwa z Kingą z d. Włodarczyk doczeka się jednego syna Jakuba Ignacego Dominika ur. VII 1796r.
4. Jakub (VII 1796-IV 1839) pracownik Żupy, posiadający warsztat bednarskim. Jakub ze swą żoną Apolonią z d. Madeyską miał oprócz córek i dwóch synów, którzy umarli we wczesnym wieku:
- Erazma , początkowo mistrza cechowego bednarzy, bo ok. 1860-tego założył sklep z art. kolonialnymi (kopalnia miała już swoich bednarzy, cech bednarski upadł, bednarze przebranżawiali się np. Grubeccy założyli sklep mięsny). Erazm był fundatorem pomnika Chrystusa – Króla przy ul. Janińskiej, oraz fundatorem wielkiego obrazu św. Mikołaja, który jest powieszony w prezbiterium kościoła parafialnego w Wieliczce. Miał syna Karola, który pojął za żonę najbliższą kuzynkę Edytę c. Edwarda (otrzymał pozwolenie od Papieża).
- Edwarda (1826-1876) inżynier, geolog, zginął w pożarze bocheńskiej kopalni (w tej kopalni jest wmurowana tablica z tej okazji z jego nazwiskiem), żona Rafaela z d. Saliwanis miał wspomnianą Edytę, Erwina- inżyniera i naczelnika salin w Wieliczce w latach 1913-1914, Edwarda juniora – inżyniera kopalnianego, naukowca, współtwórcę AGH. W Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce znajdują się obrazy dwóch Edwardów. W głównym budynku AGH jest też tablica poświęcona Edwardowi juniorowi.
- Wiktora ur 1833 z żoną Stefanią z d. Herbst miał Stanisława (1863-1943) – profesora, polonistę (jego żona Helena – muzykolog-etnograf) i Mieczysława (1861-1945) – generała artylerii.
- Józefa (1868-1938) – sędzia wielicki.
Sposób upamiętnienia rodziny Windakiewiczów w Wieliczce.
Na pamięć zasługuje kilka postaci z tej wielickiej rodziny.
– większość z nich to bednarze cechowi, co więcej Windakiewicze byli starszymi cechowymi przez XVIII i XIX wiek. Cech bednarski był najzamożniejszym cechem i najbardziej wpływowym w Wieliczce.
– Edward (junior) – inżynier kopalniany, naukowiec, współtwórca AGH, twórca podręczników dot. górnictwa zwłaszcza „Solnictwo”. Z tej książki uczyli się wszyscy górnicy (od zawodówki do AGH).
(patrz Wikipedia)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Windakiewicz
– Stanisław – historyk literatury. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz 1885-1892 na uniwersytetach w Monachium, Berlinie, Paryżu i Rzymie. 1903-1934 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Badacz literatury i kultury staropolskiej, m.in. prace: Mikołaj Rej (1895), Piotr Skarga (1897), Teatr polski przed powstaniem sceny narodowej (1921), Jan Kochanowski (1930), oraz literatury romantycznej, np.: Badania źródłowe nad twórczością Słowackiego (1910), Adam Mickiewicz (1935). Opracowania syntetyczne: Romantyzm w Polsce (1937), Poezja ziemiańska (1938), Epika polska (1939). Profesor UJ polonista , autor wielu książek dot. literatury i poezji. Ważna postać: na jego pracach teoretycznych uczyli się chociażby nauczyciele od j. polskiego.
(patrz Wikipedia)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Windakiewicz
– Mieczysław – generał artylerii WP, jego znana książka o balistyce uczyła przedwojennych oficerów.
(patrz Wikipedia)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Windakiewicz
Potencjalni sprzymierzeńcy:
Cech – Windakiewiczowie przez wiele dziesięcioleci w XVIII i XIXw. Byli starszymi cechowymi cechu bednarzy. Był to cech najzamożniejszy i trzymający władzę nad rzemiosłem i kupiectwem i w zasadzie nad radą miejską Wieliczki.
Kopalnia – Windakiewiczowie Edward (senior) – dyrektor kopalni w Peczu, później inżynier kopalni w Bochni, zginął na posterunku czyli w czasie pożaru kopalni. Jego starszy syn Erwin był dyrektorem salin wielicko-bocheńskich, a syn Edward (junior) był współzałożycielem AGH i napisał wspomniane „Solnictwo” czyli „biblię” dla polskich górników soli.
Szkolnictwo – Praca Edwarda juniora na AGH , profesora polonistyki Stanisława Windakiewicza na UJ. Helena Windakiewicz – Rogalska (1868-1956), pierwszy muzykolog skupiony całkowicie na problemach muzyki etniczno-ludowej polskiej to osoby z wysokiej półki kultury polskiej z okresu zaborów, ale przede wszystkim z okresu międzywojnia czyli tworzenia i odbudowania polskości. Kultura związana z pedagogika ma tu pierwszorzędne znaczenie. W to grono wchodzi jeszcze jedna taka pozytywistyczna postać tzn. generała WP Władysława Windakiewicza nauczyciela w szkole oficerskiej i jego ważny podręcznik akademicki z 1929r. „Balistyka wewnętrzna”.
Tak jak powyżej ukazałem wielu Windakiewiczów winno być upamiętnionych w Wieliczce. Każdy z nich zasługuje ze względu na swe osiągnięcia by być patronem na jakiejś ulicy, ronda, skrzyżowania czy nawet szkoły.
Czy znajdziemy inną rodzinę, która by bardziej zasługiwała na pamięć Wieliczan?
Może ktoś przekona władze Wieliczki …